Partner Sydney
"คดีนี้ทำให้เกิดคำถามว่าความเสี่ยงที่จะถูกดำเนินคดีอาญาจะส่งผลให้เว็บไซต์และแพลทฟอร์มออนไลน์ต่าง ๆ ต้องหมั่นทำการควบควบดูแล ตรวจสอบ และทำการลบหรือตัดทอนรีวิวหรือไม่"
ล่าสุดได้เกิดกรณีชาวอเมริกันรายหนึ่งซึ่งอาศัยอยู่ในประเทศไทยได้ทำการโพสต์รีวิวในเชิงลบเกี่ยวกับประสบการณ์การเข้าพักที่รีสอร์ตแห่งหนึ่งบนเกาะช้างบนหลายเว็บไซต์ด้วยกัน ส่งผลให้มีเสียงวิพากษ์วิจารณ์และการถกเถียงเกี่ยวกับเหตุการณ์ดังกล่าว รวมถึงความพยายามตอบโต้ต่อรีวิวเหล่านี้ ท้ายที่สุด ทางรีสอร์ตได้ดำเนินคดีกับชาวอเมริกันรายดังกล่าวเป็นคดีอาญาในฐานหมิ่นประมาทและฐานความผิดตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ พ.ศ. 2550 เป็นเหตุให้ผู้ต้องหาชาวอเมริกันรายดังกล่าวอาจถูกลงโทษอาญาในความผิดฐานหมิ่นประมาทซึ่งมีโทษจำคุกไม่เกิน 2 ปี และโทษปรับจำนวนไม่เกิน 200,000 บาท (ประมาณ 6,335 ดอลลาร์สหรัฐ) นอกจากนี้ คาดว่าเขายังถูกฟ้องคดีอาญาในความผิดฐานนำเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ซึ่งข้อมูลคอมพิวเตอร์อันเป็นเท็จตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ ซึ่งมีโทษจำคุกไม่เกิน 5 ปี และโทษปรับจำนวนไม่เกิน 100,000 บาท (ประมาณ 3,200 ดอลลาร์สหรัฐ) อีกด้วย
ในประเทศไทย ความผิดฐานหมิ่นประมาทเป็นความผิดทั้งในทางอาญาและทางแพ่ง ตามกระบวนการตามกฎหมาย เมื่อมีการดำเนินคดีอาญาฐานหมิ่นประมาท ก็จะมีการจับกุมตัวผู้ต้องหาโดยผู้ต้องหาต้องดำเนินการขอประกันตัว สำหรับชาวต่างชาติในประเทศไทยอาจมีการยึดหนังสือเดินทางหรือพาสปอร์ต ซึ่งจะทำให้เกิดความยุ่งยากสำหรับชาวต่างชาติที่อาศัยอยู่ในประเทศไทยที่จะถูกขอให้แสดงพาสปอร์ตให้ตรวจอยู่เป็นประจำ เนื่องจากพาสปอร์ตเป็นเอกสารยืนยันตัวตนเดียวที่ทางการไทยยอมรับ อีกทั้งกฎหมายคนเข้าเมืองของไทยยังกำหนดให้ชาวต่างชาติต้องพกหนังสือเดินทางติดตัวไว้ตลอดเวลา การขออนุญาตเดินทางออกนอกประเทศไทยระหว่างการประกันตัวเป็นสิ่งที่ขอได้ยากสำหรับทั้งคนต่างชาติและคนไทย
การดำเนินคดีอาญาฐานหมิ่นประมาทในประเทศไทยอาจใช้เวลานานหลายปีจนกว่าจะเสร็จสิ้น และผู้ต้องหายังคงต้องอยู่ระหว่างการประกันตัวตลอดเวลาที่มีการดำเนินคดี ทั้งนี้ แม้จะตกลงให้การสารภาพรับผิดในฐานความผิดที่เบากว่า ผู้ต้องหานั้นก็ยังคงมีความผิดและมีประวัติอาชญากรรมอยู่ โดยสำหรับชาวต่างชาติที่อาศัยอยู่ในประเทศไทย การมีประวัติอาชญากรรมอาจส่งผลเสียกับสิทธิในการอยู่พำนักในประเทศไทยตลอดจนการจ้างงาน ทั้งยังทำให้เกิดความยุ่งยากในการเดินทางระหว่างประเทศด้วย สำหรับผู้ที่เป็นกรรมการหรือผู้ประกอบวิชาชีพ การมีประวัติอาชญากรรมยังอาจทำให้ไม่สามารถทำงานในตำแหน่งดังกล่าวได้ ทั้งนี้ ผลจากความสนใจของสื่อมวลชนทั่วโลกเกี่ยวกับการดำเนินคดีอาญาและความเสี่ยงที่จะมีการลงโทษจำคุกทำให้มีความพยายามที่จะยุติข้อพิพาทในคดีนี้
ขณะที่คดีนี้ได้แสดงให้เห็นถึงผลกระทบทางอาญาที่อาจเกิดขึ้นสำหรับคนทั่วไปจากการเขียนรีวิวเชิงตำหนิในสื่อออนไลน์ แต่ข่าวตามสื่อต่าง ๆ ยังคงไม่ได้ให้ความสนใจกับประเด็นที่ใหญ่และสำคัญยิ่งกว่า ซึ่งก็คือประเด็นที่ว่าความเสี่ยงที่จะถูกดำเนินคดีอาญาจะส่งผลให้เว็บไซต์และแพลทฟอร์มออนไลน์ต่าง ๆ ต้องหมั่นทำการควบควบดูแล ตรวจสอบ และทำการลบหรือตัดทอนรีวิวที่สุ่มเสี่ยงผิดกฎหมาย เช่น ความผิดฐานหมิ่นประมาทตามประมวลกฎหมายอาญาของไทยและความผิดตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ฯ หรือไม่ ทั้งนี้ ประเทศไทยไม่ได้เป็นเพียงประเทศเดียวที่มีทั้งกฎหมายแพ่งและกฎหมายอาญาเกี่ยวกับการเผยแพร่เนื้อหา สำหรับบรรดา OTA เว็บไซต์และพื้นที่ออนไลน์ต่าง ๆ ที่มีมุมมองต่อเรื่องนี้ตามกระแสสากลมากกว่ามุมมองของท้องที่นั้น ๆ คดีนี้อาจแสดงให้เห็นความจำเป็นที่จะต้องมีการคอยเฝ้าระวังอย่างต่อเนื่องว่าพื้นที่ออนไลน์ของตนมีเนื้อหาใดที่จะนำไปสู่การถูกดำเนินคดีอาญาหรือไม่
"ตามกฎหมายไทย กรรมการบริษัทอาจถูกดำเนินคดีจากการหมิ่นประมาทที่กระทำโดยบริษัทได้ โดยการเอาผิดกรรมการนั้นมักมุ่งพิจารณาจากความมีส่วนเกี่ยวข้องของกรรมการในเนื้อหาของเว็บไซต์"
ผู้ใช้ส่วนใหญ่ (หรืออาจจะทุกคน) ของ OTA แพลทฟอร์มออนไลน์ และเว็บไซต์ต่าง ๆ อาจรู้สึกไม่เชื่อใจโรงแรม ร้านอาหาร สถานที่ท่องเที่ยว สายการบินและสายเรือครูซที่มีแต่เนื้อหาอวยหรือชื่นชมในรีวิว และมักจะคาดหวังที่จะได้เห็นมุมมองที่ครบถ้วน ไม่เอนเอียงไปทางใดทางหนึ่งจากบรรดารีวิวที่แสดงไว้ มีผู้ใช้จำนวนไม่น้อยที่เลือกหารีวิวที่เป็นการตำหนิและดูการโต้ตอบจากทางโรงแรม ร้านอาหาร สถานที่ท่องเที่ยว สายการบิน และสายเรือครูซ เพื่อดูว่ามีการจัดการปัญหาที่อาจเกิดขึ้นกับการเดินทางของพวกเขาอย่างไร ในความเป็นจริงแล้ว ปัญหาและข้อบกพร่องเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้ในระหว่างการเดินทางท่องเที่ยว และรีวิวเหล่านี้ที่ช่วยแสดงให้เห็นว่า โรงแรม ร้านอาหาร สถานที่ท่องเที่ยว สายการบิน หรือสายเรือครูซจะดำเนินการจัดการแก้ไขปัญหาอย่างไรเพื่อให้นักท่องเที่ยวพอใจ ย่อมเป็นสิ่งที่โฆษณาผู้บริการเหล่านี้ได้ดีกว่ารีวิวในเชิงบวกจำนวนเยอะมากมายเสียอีก
บรรดา OTA เว็บไซต์ และแพลทฟอร์มออนไลน์ต่าง ๆ อาจจำเป็นต้องมีมาตรการเพื่อให้ความจำเป็นของการมีรีวิวที่เขียนขึ้นโดยอย่างอิสระและเป็นกลางมีความสมดุลเหมาะสมกับความเสี่ยงที่จะถูกดำเนินคดีอาญา การตรวจสอบรีวิวที่โพสต์บน OTA เว็บไซต์ และแพลทฟอร์มออนไลน์ต่าง ๆ อย่างแข็งขันน่าจะทำให้มีแต่รีวิวและเนื้อหาที่เขียนอย่างระมัดระวังและไม่หวือหวา OTA เว็บไซต์ และแพลทฟอร์มออนไลน์ต่าง ๆ จำเป็นต้องทุ่มทรัพยากรจำนวนมากยิ่งขึ้นในการควบคุมดูแลรีวิวและการแสดงความคิดเห็นต่าง ๆ ตลอดจนการตอบกลับรีวิวเหล่านั้น เนื่องจากสิ่งเหล่านี้อาจเป็นการกระทำผิดประมวลกฎหมายอาญาและพระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ฯ ของไทยได้
ตามกฎหมายไทย กรรมการบริษัทอาจถูกดำเนินคดีจากการหมิ่นประมาทที่กระทำโดยบริษัทได้ โดยการเอาผิดกรรมการนั้นมักมุ่งพิจารณาจากความมีส่วนเกี่ยวข้องของกรรมการในเนื้อหาของเว็บไซต์ หากกรรมการยิ่งมีส่วนเกี่ยวข้องในเนื้อหาของเว็บไซต์มากก็เสี่ยงที่จะถูกเอาผิดมากขึ้นเช่นกัน ทั้งนี้ แม้ว่ากรรมการจะสามารถแสดงให้เห็นว่า ตนไม่ได้มีความเกี่ยวข้องในการคัดเลือกและเผยแพร่เนื้อหาที่มีลักษณะเป็นการหมิ่นประมาท จึงมีเหตุผลเพียงพอที่จะเชื่อได้ว่าตนจะรอดพ้นจากการดำเนินคดีก็ตาม ความเสี่ยงที่จะถูกเอาผิดก็อาจเพิ่มมากขึ้นหากว่ากรรมการที่เป็นผู้ต้องหารายนั้นเป็นผู้มีส่วนในการตรวจตราตรวจสอบเนื้อหาของรีวิว หรือเป็นผู้รับผิดชอบพนักงานที่มีหน้าที่ดังกล่าวอยู่
สำหรับบรรดาบริษัทท่องเที่ยวออนไลน์ เว็บไซต์ และพื้นที่ออนไลน์ต่าง ๆ ที่ไม่มีการประกอบธุรกิจในประเทศไทย ความเสี่ยงที่สำคัญที่สุดอาจเป็นกรณีที่มีการดำเนินคดีกับกรรมการของบริษัทแล้วแต่เพิ่งจะมาทราบว่าถูกดำเนินคดีเมื่อกรรมการคนนั้นถูกจับกุมเมื่อเดินทางเข้ามาถึงในประเทศไทย กรรมการที่เป็นผู้ต้องหาต้องดำเนินการขอประกันตัวและอาจไม่ได้รับอนุญาตให้เดินทางออกนอกประเทศไทยจนกว่าศาลจะมีคำพิพากษา ซึ่งกระบวนการทั้งหมดอาจใช้เวลาหลายปี ปกติมักจะมีการขอให้ผู้ต้องหาให้การรับสารภาพในข้อหาที่เบาลง ซึ่งแม้จะเป็นวิธียุติคดีอาญาที่น่าสนใจแต่ก็อาจเกิดกรณีที่กรรมการซึ่งเป็นผู้ต้องหาต้องรับสารภาพในข้อหาที่เบาลงทั้ง ๆ ที่ตนมีความเกี่ยวข้องในคดีเพียงเพราะการมีตำแหน่งเป็นกรรมการเท่านั้น ดังที่ได้กล่าวไว้ข้างต้น การมีประวัติถูกดำเนินคดีอาญาอาจมีผลกระทบที่สำคัญต่อตัวกรรมการ โดยเฉพาะในด้านความเหมาะสมที่จะทำหน้าที่ในตำแหน่งกรรมการต่อไป
"พระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ฯ ยังขยายขอบเขตการบังคับใช้ตลอดจนความผิดทางอาญาให้ครอบคลุมไปถึงผู้ให้บริการที่ให้ความร่วมมือ ยินยอม หรือรู้เห็นเป็นใจให้มีการกระทำความผิดพระราชบัญญัติดังกล่าวไว้โดยเฉพาะ"
นอกจากนี้ พระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ฯ ยังขยายขอบเขตการบังคับใช้ตลอดจนความผิดทางอาญาให้ครอบคลุมไปถึงผู้ให้บริการที่ให้ความร่วมมือ ยินยอม หรือรู้เห็นเป็นใจให้มีการกระทำความผิดพระราชบัญญัติดังกล่าวไว้โดยเฉพาะ ซึ่งย่อมรวมถึงการโพสต์ข้อมูลคอมพิวเตอร์อันเป็นเท็จ และความผิดนี้น่าจะเป็นฐานความผิดที่ใช้ดำเนินคดีกับผู้ต้องหาชาวอเมริกันตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ฯ การดำเนินคดีกับบริษัทมีแนวโน้มที่จะมุ่งเป้าไปที่ตัวบริษัทเจ้าของเว็บไซต์หรือแพลทฟอร์มออนไลน์มากกว่าตัวกรรมการของบริษัทนั้น แต่ก็มิได้หมายความว่าจะไม่มีการดำเนินคดีกับกรรมการบริษัทสำหรับการกระทำของบริษัทที่เป็นเจ้าของเว็บไซต์หรือพื้นที่ออนไลน์ หรือในกรณีที่บริษัทเป็นบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์และมีเจ้าของที่หลากหลายจำนวนมาก อนึ่ง ถึงแม้ว่าความเสี่ยงในการดำเนินคดีอาญากับ OTA เว็บไซต์ แพลทฟอร์มออนไลน์ในต่างประเทศในปัจจุบันอาจยังไม่สูงนัก แต่ความสนใจของสื่อต่อการดำเนินคดีกับ OTA เว็บไซต์ หรือแพลทฟอร์มออนไลน์ดังกล่าวอาจก่อให้เกิดปัญหาที่ร้ายแรงยิ่งกว่า โดยผู้ลงโฆษณา และโรงแรม ร้านอาหาร สถานที่ท่องเที่ยว สายการบิน และสายเรือครูซอาจไม่อยากถูกมองว่ามีความเกี่ยวข้องกับ OTA เว็บไซต์ หรือแพลทฟอร์มออนไลน์ที่ถูกดำเนินคดีตามกฎหมาย
ในช่วงไม่กี่สัปดาห์ที่ผ่านมา รัฐบาลไทยได้ใช้อำนาจตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ฯ ในการออกคำสั่งให้เว็บไซต์ต่าง ๆ ซึ่งรวมไปถึงเฟสบุ๊ค ทวิตเตอร์ และยูทูปทำการลบเนื้อหาที่รัฐบาลไทยเห็นว่าเป็นการฝ่าฝืนพระราชบัญญัติดังกล่าว แม้ความสนใจยังคงพุ่งเป้าไปที่เนื้อหาด้านการเมืองมากกว่า แต่รัฐบาลไทยก็มีอำนาจที่กว้างขวางซึ่งไม่ได้มีกำหนดยกเว้นอย่างชัดเจนให้เนื้อหาเกี่ยวกับการเดินทางและท่องเที่ยวของ OTA เว็บไซต์ และแพลทฟอร์มออนไลน์ต่าง ๆ แต่อย่างใด
